Kei te whakamahia te reo Māori e Whakaratonga Iwi hei whakararata i te iwi Māori ki ēra tūranga mahi. Ki Rotorua, he whakakitenga ā tuhi hōu kua ūtaina ki runga i o rātou taraka me ngā tohu. Tata ki te whitu tekau mā rima mano ngā karanga kua toro atu e Whakaratonga Iwi i roto i ngā tau e rua.
Na whai anō te hiahia kia rapu i ētahi kaimahi hōu. Ki tā te pouhere Māori o Te Whakaratonga Iwi a Piki Thomas “he ruarua noa iho ngā wahine, kei te pērā hoki te āhua o te tangata Māori ki roto i te tari patu ahi nō reira kei te toro atu te ringa ki wā tātau nei whānau kia uru mai ki roto i te tari nei hei kaimahi patu ahi”.
Kātahi anō te peka i Rotorua kia whakamāori i tā rātou taraka me ngā tohu. Tuatahi, hei whakanui i te kaupapa reo-rua i Rotorua, tuarua hei whakararata i te iwi Māori ki ēra tūranga mahi. Ki tā Hamish Smith māngai tuarua mo Whakaratonga Iwi ki Rotorua “he pai ngā korero whakahoki mai i te hapori, ko te whakaaro kia mahia ngā taraka tokowaru o te teihana”.
Ki tā te Pouhere Āpiha Māori mo Whakaratonga Iwi a Piki Thomas, kotahi mano, whitu rau rua tekau mā tahi ngā kaimahi patu ahi, ā, neke atu i te tekau mā tahi mano ngā āpiha patu ahi kaitūao. “Pōhehe nui te nuinga, he patu ahi noa iho te mahi engari ko te nuinga o a mātou mahi ki roto i te hapori he tuku whakatūpato ahi ai, ka mutu, mehemea ka tū mai te ohotata whānui ake ngā mahi ohotata ki roto i a mātou i tēnei wā kei tūatu i te whawhai ahi”. Ka puta whānui ngā tohu hōu reo Māori ki ngā tari whakaratonga iwi hei ngā wiki e tū mai nei.