Ko Te Kura Kaupapa Māori o Te Whānau Tahi tētahi o ngā kura e toru e whakakanohi ana i te rohe o Waitaha, i tū i te rangi tuatahi o te whakataetae kapahaka a ngā kura tuatahi o te motu ki Kirikiriroa i te rā nei.
"Kei roto i tētahi o ngā waiata 'Tamaua te kura huna', nā reira ko te tūmanako ka puta atu tērā kura huna i a rātou e waiata ana, e haka ana," te kōrero a te tūmuaki, a Mark Rangi.
Neke atu i te tekau tau ngā mahi a Hinerēhia e moe ana i roto i te rohe. Nō tērā tau, ka whakarewaina anō te whakataetae ā rohe e kīa nei, ko Te Rangaihi, ā e toru ngā kura i tohua hei whakakanohi i a Waitaha ki roto o Waikato i tēnei tau.
"Kua roa mātou e wawata ana kia tae mai ki tēnei - Te Mana Kuratahi. Heoi anō, i ngā āhuatanga o te wā, ngā āhuatanga i pā ki Ōtautahi kāore kia rite tērā tūāhuatanga," te kī a Rangi.
13 tau te pakeke o te manukura tāne, o Cambell Codyre (Ngāti Porou, Te Whakatōhea). Hei tāna, "Kei te harikoa hei tū, hei māngai mō Waitaha, mō tō mātou kura, mō tō mātou whānau, mō tō mātou iwi hoki."
Kua pau katoa ngā marama tata nei ki ngā mahi whakangungu, kia pai ai te tū tuatahi ki te papa whakatūwaewae.
12 tau te pakeke o Manaia Keen (Tainui), te manukura kōhine. Hei tāna, "Āhua hōhā, nā te mea he maha ngā kōwhete, me maha ngā pīoneone, engari he pai."
"Kua tutuki ki ōku whakaaro, āe tino maha ngā hāora kua purua ki roto i tēnei mahi, nō reira me whai tētahi hua pea," te āpitinga kōrero a Codyre.
He māmā noa ngā whāinga a ngā ika tauhou nei i tēnei wiki.
Ko tā Keen, "I te wā ka tae au ki te kāinga, ka tāea e au te ki, āe i tū au ki tēnei atamira."
Ko tā Codyre, "Hei kite ngā tangata o Te Ika a Maui mātou o Te Waipounamu me ngā mahi ka āhei e mātou kia mahi."
Ko tā te tūmuaki e hiahia nei, kia whakatinana ngā tamariki i te pepeha a te kura.
"Poipoia o tātou nei pūmanawa, nō reira he pūmanawa kei roto i ēnei ō a tātou pia o te kura, koira te tino tūmanako kia whakaatu tērā tūāhuatanga."
E toru katoa ngā kura kanohi o Waitaha i tēnei wiki. Ko Te Whānau Tahi, ko Te Waka Unua hoki i te rangi nei, hei āpōpō ko te Pā o Rākaihautū.