default-output-block.skip-main
Entertainment | Puoro

He kaiwaiata reo Māori ka āwhina i ngā mahi whakarauora i te reo Wēra

Ko ētahi kaiwaiata reo Māori e mahi tahi ana ki ētahi kaiwaihanga puoro o Wēra ki te tohutohu, ki te āwhina i te whakarauoratanga o te reo Wēra.

Ko te mahi waiata, he taonga i roto i ngā mahi whakarauora reo, mai anō te mahi waiata ka mahia hei whakaako, hei ako, otirā, kia mārama hoki me pēhea e kōrerotia ai he reo.

I roto i te wānanga mō te 2023 Aotearoa Music Producer Series, ko te kōrero i ngā mahi whakarauora i ngā reo taketake mā te waiata, i noho hei take matua ki te minenga.

Ko te kaiwaiata Māori punk rock, ko Wairehu Grant nō Ngāti Maniapoto, tētahi o ngā kaipuoro i roto i te wānanga, me tana hāngai hoki whai muri i te tono ki a ia kia whakangahau atu ki te taiopenga puoro ā ao, arā ki FOCUS Wales.

”He hononga pai tonu [tēnei] ki aku rangahau. Pā pai te ngākau, e hīkaka ana,” te kōrero a Grant.

Nōna i Wēra, hei tā Grant i rongo ia i ngā kōrero mō ngā taumahatanga i pā atu ki ngā pakeke, ki ngā kaumātua hoki, ko ngā pānga e mārama ana ki ngā rangatahi.

Te hāngai ki ngā wheako a te Māori

”I tipu mai rātou i te wā i rongo ai ō rātou mātua i aua whakahāweatanga hoki i te kura, i pā hoki ki ō mātou mātua, kāumātua. Nā reira, ka nui ake taku hiahia mahi tahi ki a rātou i roto i tērā ariā. E hanga pēnei ana, mehemea koe ka whakapiki wairua, ka mōhio rānei koe hei aha māu te mahi, te waiata noa iho i ngā waiata e nui ai tō wā whakapāho, me ū kē ki tāu e hiahia ai,” e ai ki tāna.

I roto hoki i te wānanga nei, ko ētahi kaiwaihanga puoro toa e rua nō Wēra, ko David Wrench rāua ko Greg Haver, ko te tuarua o rāua kei Aotearoa nei e noho ana.

Rāua tahi kua mahi tahi me ngā kaiwaiata maha i roto i ngā tau, ko Frank Ocean, ko The Pretenders, ko Maniac Street Preachers, ko ētahi atu anō hoki.

E kaingākaunui ana rāua ki te rautaki a te Māori e mahi waiata ana hei ara hāpai, whakaako hoki i te reo.

Te tū kotahi

“Ko ēnei whakawhitinga ahurea, mai anō he taonga, heoi he mea nui anō inā rā e rua ngā whenua e hanga ōrite ana mō te taha ki te whakamahinga o te reo, engari he nui hoki te arokore i roto i tōna whenua. He mea nui mō te rāngai puoro ki te tū kotahi ki te whakawhanake i ngā reo ki tua,” te kī a Haver.

“Ki ōku whakaaro, ko te puoro he rite ki ngā toi katoa, he tapu te hononga ki tōna reo ora, tōnui hoki, kaua hei mea mā te whare pupuri taonga noa iho, engari hei mea e taea ai e te tangata te whāwhā atu, me he toi ora,” te kōrero a Wrench.

“Ki te kite koe, kei te āraia tō ara waihanga puoro i roto i tō ake reo, me pātai koe, ko wai kei te whakatakoto i ēnā ārai, ka mutu, kei te tino whai take rānei ērā tāngata. Mō mātou nei, ko māua ko tō mātou kaiwhakatangi pahū, he kaihopu puoro māua, nā reira ki te kore mātou e whai wāhi hopu puoro, ka mahia e māua. Koinā te take kua roa te puoro punk e pai ana ki a au, nā reira ko tāku, he āki i te tangata kia kaha ake te mahi pērā.”