Neke atu i te tekau mā toru miriona tāra anō kei te whāngaihia e te kāwanatanga ki ngā mahi rangahau i ētahi rongoā hei tāmi i te mate patu Kauri, i te mate myrtle rust anō hoki.
Inānanei kua riro mā tētehi ope rangahau kotahi anake arā ko NZ Biological Heritage National Science Challenge, e noho nei i raro i ngā mātāpono o Te Tiriti o Waitangi hei kimikimi tonu i ngā rongoā.
Hei tā te kaiwhakahaere takirua Māori, hei tā Melanie Shadbolt ko te mātauranga Māori te ito, te orokohanga rānei hei whakakore i ngā ngāngara.
“Including a Māori perspective right from the outset ensuring that research is designed by Māori, with Māori, for Māori,” i mea atu a Shadbolt.
“That science, mainstream western science supports that, not necessarily that western science guides it.”
E manahau ana a Carlton Bidois, heamana o Manaaki Te Awanui nō Tauranga Moana mā te uepu koiora tuku ihotanga ā-motu ngā putea e tuari.
“Me whai wāhi mō te iwi Māori i roto i te rangahau tae noa mai ki te kaitiakitanga i roto i te taiao,” i kī atu a Bidois.
He pūtea tautoko ki ngā kairangahau, ki ngā kaiwhakahaere tae atu rā ki a rātou ngā kaitiaki i runga i te papa.
Hei ngā tau e toru, e rima mīriona tāra ka whakapaua mō te rangahau i te ngāngara myrtle rust me te waru ira whitu tekau mā rima miriona mō te mate kauri.
Hei tā Shadbolt ko te mahi ngātahi ki ngāi Māori tā rātou i whai ai kia tika ai te tirohanga pūtaiao ā-tauiwi mā.
“We're committed to principals like whanaungatanga ensuring that everyone works collectively that they're not working in silos,” te korero atu a Shadbolt.
“To manaakitanga creating safe places for all knowledge’s including Māori kaitiaki, rongoā practictioners to be included in research right from the outset.”
Ko te matapae a ngā kairangahau e kore pea rātou e whai rongoā hei whakakore rawa i ngēnei ngāngara, wheoi, upuko māro ana ngā whakaaro kia whakaiti ake i ngōna pānga kikino.