Kei te tautohetohetia tonutia ngā hua o te pōti whakatau mā wai e whiriwhiri i te whakataunga tiriti o Ngāti Wai.
I tērā wiki, i tū ngā pihi a te kōmiti rangatahi o Ngāti Wai i te whakatau, e waru tekau mā rua ōrau e āmine atu ana ki te mana kotahi e tono atu ana ki te whiriwhiri i ngā kerēme, i te kitenga atu, e whitu rau, e whitu tekau mā rua noa iho ngā uri i pōti.
Ko ngā whenua i te ākau o Motutara tētahi o ngā kerēme i horahia e Marie Tautaru ki te aro o te Taraipiunara i ngā rā tata.
Ko tana rikarika nei kei te riro te mana whakatau i taua kerēme i te poari o Ngāti Wai.
Hei tā Marie, he mea ohorere ki a ia te aro a te Taraipiunara ki ngā kerēme mai te tau 1985, me te mea kua whakarōpūtia rātou ki raro i te poari, ahakoa tē mārama pea te poari ki ngā nawe a ngā kaikerēme katoa.
Nō ngā rā nei anō puta mai ai te hua o te pōtitanga e whitu rau whitu tekau mā rua katoa ngā tāngata i pōti e waru tekau mā rua paihēneti kei te tautoko mā te poari o Ngāti Wai o rātou kerēme e whiriwhiri.
Hei tā Hori Matene, "kia puare anō te kuaha ki a rātou kia hoki mai anō rātou, ahakoa pēhea te mutunga, he Ngāti Wai anō a Ngāti Wai, he iwi anō a Ngāti Wai, he hapū anō rātou.
Koinā tēnā tō mātou hiahai, koinā au e pai ana ki te ūtanga o te kaupapa nei."
Ko tā Marie he mahi tinihanga tā te Tari Whakatau Kerēme me tō rātou kōrero tahi me ngā poari.
E meatia ana ko Tūparehuia te kāinga i hui ai ngā rangatira i ngā wā ō-mua hei kōkiri i ngā take e anga mua ai te iwi o Ngāti Wai.
Nā, taka mai ki te rā nei, kei te ūpoko pakaru te poari ki te whakatutuki.
Hei tā Hori Matene, "ehara tēnā i te wāhi e tautokohia ana, ko waenganui kē. Ko ngā haerenga o ngā kaumātua i waenganui i te iwi, kei hea i tatū ki hea, ā, i roto i tēnā kōrero, ka puta ki te ao mārama."
Ehara i te āhuatanga hōu ki tēnei rohe. Ko tētahi tangata e rapu rongoā ana i te aroaro o te Taraipiunara, ko tētahi kei te haere tika ki te tēpu whiriwhiri engari he āhuatanga tēnei e whakatōtarawāhirua ana i te iwi.
Ko te mea nui ki a Marie ināianei, kia puta ngā rīpoata a te Taraipiunara e mōhio pū ana ki ngā nawe o te iwi.
E kii mai a Hori, ko te mahi a te heamana e hiahia ia ki te whakaora, ki te whakatutuki i tēnā kaupapa, kia kaua e waihotia mō te toru tekau tau rā anō ka rongohia anō.
