Nā runga i tētahi whakaaetanga ki waenga i te Kaunihera ā rohe o Waikato me te pōari Māori o Tūwharetoa he kawenata hōu ka whakaārahia hei tiaki i te roto o Taupō nui a Tia me ngā kōawa ka rere iho, ka puta mai i a ia. Ki tā Tipa Mahuta, heamana tuarua mo Te Kaunihera a rohe o Waikato, “he tūhonohono whakaaetanga hou hei tiaki i te roto o Taupo. Kua eke tātau ki taumata kē, he tūhonotanga me kī ka tāea e māua te kaunihera mātou ko Tūwharetoa te hanga i ngā rautaki hōu.”
Hei tā Topia Rameka, Tumu Whakarae, Te Pōari Māori o Tūwharetoa “ko tēnei he tūranga hōu mo tātau, ā, he tūranga hōu mo ngā iwi katoa pea, kia whai huarahi mātou ki to mātou tino rangatiratanga”. I raro i te whakaaetanga ka mahi tahi te poari kaitiaki o Tuwharetoa me te kaunihera a rohe o Waikato hei tiaki i te roto. Ko tētahi o ngā kaupapa ko te āhua o te wai. Ka noho te mana whakahaere o te wai ki raro i te kaunihera.
“Kei te haere tonu wērā mahi kia heke iho te nitrogen i te roto o Taupō engari anō nei me kimi pūtea te kaunihera me Tūwharetoa mo ngā kaupapa matua mo Tūwharetoa mo te mōana anō te kaupapa” ki tā Mahuta. I roto i te tekau mā waru marama ka riro mā tētahi komiti whaiti o ngā mema e waru, tokowha ka ahu mai i te kaunihera me Tūwharetoa hei whakatinana i ngā kaupapa ka whakatakotohia.
“He mahi nui kei mua i a mātou, he maha ngā korero kei mua i a tātau kia whiriwhiri ai tētahi wāhanga, kia whiriwhiri ai mātou ngā mahi o te karauna kia hoki mai ki a mātou o Ngāti Tūwharetoa” ki tā Rameka. Ko te mahi tuatahi mo te komiti whaiti he whakarite i te tūnga o te tangata hei whakatinana i ngā wawata o tēnei whakaaetanga.
