E ai ki tētahi ripoata hou, me whai wāhi nui atu ai ngā hapū ki te whakatau i ngā kereme tiriti a Ngāpuhi me te Karauna. Kua puta ngā tono i te tukanga Hapu Engagement a Te Karauna, ā, ko ētahi mema nō Tūhoronuku me Te Kotahitanga o Ngā Hapū ētahi o ngā kaikohikohi i ngā kōrero.
E whakahē ana te kaiurungi o te waka whakatatu kereme tiriti mō Ngāpuhi i te tono, kia whakakorea tō rātou ingoa, me tō rātou rōpu.
“Kia pono ai matou ki te hunga na ratou i whirinaki nei ki a matou, kia mau ai i te mana mo ratou i nga tau e hia ke nei ki muri i haere puta noa i te motu me te tini o nga hui i huihui tahi ai ratou te iwi o Ngapuhi,” hei tā te hemana a Tuhoronuku, Hone Sadler.
Puta ake ana ngā kōrero a Sadler, i te putanga mai o ngā tono a tētahi ripoata, ko Maranga Mai te ingoa me te wawata nui kia whakarereke i te hanga o Tuhoronuku, kia whai wāhi mai kē ko ngā taiwhenua. Ka mutu, mā ngā rohe tonu e whiriwhiri ngā whakataunga tiriti motuhake me te Karauna.
E ai ki a Rudy Taylor te hemana tuarua a Te Kotahitanga o Nga Hapu o Ngapuhi, “The Taiwhenua as you know, is based on Hokianga/Takutaimoana, Mangakaahia, Mahurangi, Waimate/Taiamai, Whangaroa and Whangarei. We've always stuck to those principles of recognising the groupings of our peoples that are talking to them in their own rohe.”
Ko tā Te Rōpu Whakamana i Te Tiriti, ehara te whakatau a te Kāwanatanga, kia mana ko Tuhoronuku hei mana kawe i tētahi whakataunga tiriti, i te tika tā te mea, he tauira kore whai kiko tērā, e kore hoki e tautoko i te rangatiratanga o ngā hapū o Ngāpuhi.
Nā reira, ka kawea ake ko te tukanga 'Hapu Engagement' a Te Karauna, he mahinga tahi nā Tuhoronuku rātou ko Te Kotahitanga me te Karauna.
Hei tā Sadler, “Kei a mātou te mana, o taua kaupapa ra i tukuna atu te iwi ki a matou kia riro ma matou ano e whakamatautautia kia tirotiro i te purongo kaua tatou e pekepeke, ee kua tau tenei kaupapa kahore, kia tukuna atu ma tena roopu, ma tena roopu e whakaae ki a ia.”
“His (Hone Sadler's) team is engaging with Te Kotahitanga. Maybe he might not like the change, the engagement is about having to ratify the Tribunal's urgency report and make it clearly known that there was a lot of hapu left out of this process,” hei tā Taylor.
Hei tā tetahi mangai mo te Tari o Te Minita Whakatau Tiriti mō Chris Finlayson, e kore te Minita e whakaputa korero mo te take nei, ta te mea, he tauira noa iho te ripoata, engari hei tāna, me pānui te iwi katoa o Ngapuhi i te ripoata, mo muri ake ka tuku korero whakahoki.